Meditatie is een staat van zijn
Je komt daar door het toepassen van een techniek. Ook het inzetten van die techniek noemen we gemakshalve meditatie. In feite gaat het hier om concentratie- en ontspanningsoefeningen.
Door het oefenen met zo’n techniek kom je innerlijk tot rust. Is de rust diep en de geest/ het denken stilgevallen, dan ben je in de staat van meditatie.
Het woord meditatie verwijst naar een breed spectrum van geestelijke oefeningen. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen contemplatie (nadenken over een thema), concentratie-meditatie en Vipassana-meditatie. Binnen die drie vormen bestaan allerlei varianten en tradities.
Ze hebben allemaal in ieder geval één ding met elkaar gemeen: Alle meditatie begint met concentratie.
Yoga en meditatie
Tijdens de fysieke yogales begint het opbouwen van concentratie al, namelijk met het richten van de aandacht op de ervaring van het lichaam en de adem. Onder andere daarom is yoga zo’n fijne aanloop naar meditatie.
Met meditatie kun je leren het stille middelpunt in jezelf te vinden. Vergelijk het maar met een tornado (en geloof me, mijn geest of mind lijkt daar best veel op 😉 ). Ondanks het wilde rondtollen van vanalles en nog wat, zit in het midden altijd een punt van diepe rust en stilte.
Rust in je hoofd
Dat je dit misschien nog nooit hebt ervaren wil niks zeggen. De stilte is er evengoed. Ze wordt alleen de hele tijd overstemd door mentale ruis. Door het onophoudelijke denken, meningen vormen, emoties beleven, enzovoorts.
In het westen wordt meditatie ingezet om tot rust te komen. Traditioneel is het veel meer een methode om inzicht te krijgen in de werking van de eigen geest. En uiteindelijk de geest uit te zuiveren.
Als je heel geoefend bent dan kom je zeker tot rust met meditatie. Dan ben je al door allerlei fasen van bewustwording heen gegaan. Dat kun je niet overslaan. Zoek je een makkelijke weg naar ontspanning en wil je liever niet al je demonen onder ogen komen, dan is meditatie niet de ideale ingang.
Vipassana meditatie
Bij Vipassana of inzicht-meditatie concentreer je de aandacht op de ervaring van het lichaam en de adem, de zintuigen en de werking van de geest volgens bepaalde instructies.
Concentratie leidt tot rust. Tegelijkertijd ontwikkel je opmerkzaamheid.
Je keert je niet af van de eventuele innerlijke onrust die soms opborrelt, of onrust van buiten, maar je maakt van deze ervaringen een object van meditatie. Inzicht-meditatie is een methode, die intuïtieve inzichten geeft in het vergankelijke en oncontroleerbare karakter van het leven. Je ontwikkelt meer inzicht en stabiliteit in het omgaan met alledaagse ervaringen.
Doordat je niet één object van meditatie inzet, maar gebruik maakt van dat wat zich vanzelf aandient, is deze methode pas in stilte toe te passen als je tot concentratie in staat bent. Met een begeleidende stem kan het natuurlijk altijd want de stem geeft aan waar je de aandacht op kunt richten. Je wordt dan bij de hand genomen.
Japa
Japa, of Japa Yoga, is een vorm van concentratie-meditatie. Je herhaalt telkens een mantra en concentreert daar de aandacht op. Japa komt van de Sanskritwortel ‘jap’, wat fluisteren of prevelen betekent. Het woord mantra betekent beschermer (tra) van het denken (man), ook uit het Sanskrit.
We worden man of mens genoemd omdat we denken.
De eerste mantra is OM. Hij is de eerste, omdat hij de basis is van alle mantras, zoals wit licht de basis is van de kleuren van de regenboog. Als wit licht door het prisma van regenwolken gaat, ontdubbelt het zich in de verschillende kleuren. Als OM door het prisma van de geest gaat ontdubbelt het zich in alle letters, klanken en mantras.
Omdat de mantra de geest (het denken) een punt geeft om zich op te richten komt de geest tot rust, vandaar de term ‘beschermer’. Elke mantra is lang geleden door een ziener, een wijze (rishi), aan de mensheid gegeven. Men zegt dat de wijze niet de mantra heeft bedacht, maar hem heeft geschouwd. Deze was er namelijk al.
Een spirituele mantra is geen affirmatie waarbij je door een zin te herhalen de betekenis daarvan via het intellect, laat inwerken op je denken. Het is de trilling, de energie, die inwerkt op de geest.
Japa is een van de eenvoudigste meditatie technieken om aan te leren, omdat je zowel het denken (met het herhalen van de mantra) als het lichaam een taak geeft met het verplaatsen van de kralen van de mala; dat is het snoer wat je traditioneel hierbij gebruikt.
Ook concentratie-meditatie leidt tot inzicht want ook hier wordt je bewust van de golven in de geest.
Het symbool OM wordt Omkar genoemd.
Volgens de Yogi is de eigenlijke, échte Werkelijkheid een soort oerkracht die alles doordringt, de bron van alle leven. Deze kracht is eeuwig en onaantastbaar, in tegenstelling tot de dingen die wij kunnen waarnemen. Die hebben allemaal een begin en een einde inclusief ons eigen lichaam en onze eigen geest.
Deze kracht wordt de Ultieme Werkelijkheid, het Absolute of Atman genoemd en gaat het denken te boven, want het ontstijgt de wereld van de dualiteit.
Ze ligt dus buiten het bereik van woorden en gedachten, buiten het bereik van de geest. Want iets wat oneindig is kan men uiteraard niet peilen met iets wat beperkt is. Maar het is “zijn-baar” als de geest oplost. De moeilijkheid is dat de Ultieme Werkelijkheid ophoudt de Ultieme Werkelijkheid te zijn zodra men erover spreekt. Bij gebrek aan een beter woord noemen we het ook Bewustzijn. OM is de verklanking hiervan.
In de eenheidservaring in de meditatieve staat, voorbij het denken, maak je hier als het ware contact mee. In andere ervaringen waar je helemaal in opgaat, bij het luisteren van muziek die je verheft of bijvoorbeeld tijdens een wandeling in de natuur kan deze ervaring je ook overkomen.
En de ervaring is meteen weg zodra je beseft dat hij er is, want dan gaat je gangbare mentale houding van redeneren (zwart/wit, prettig/onprettig) weer “aan staan” en is het pure gewaarzijn verstoord.
meditatie training
In de training van Yoga en meditatie wordt de geest aangepakt, die steeds maar weer stokken in de wielen steekt:
Het eerste kenmerk van de geest waarmee moet worden afgerekend, is het feit dat hij altijd naar buiten is gericht. Hij wordt onophoudelijk naar buiten getrokken door de vijf zintuigen.
Het tweede kenmerk om rekening mee te houden, is dat hij niet kan bestaan zonder een basis om op te rusten. Die basis wordt gevormd door de zintuiglijke voorwerpen: geluiden, beelden, vormen en kleuren, geuren, smaken en gewaarwordingen.
Het derde kenmerk dat moet worden aangepakt, is dat hij zich niet kan houden aan één zintuiglijk voorwerp. Hij springt van de hak op de tak. Hij is uiterst rusteloos.
Tijdens meditatie laat je de geest wel bewegen, maar nu binnen bepaalde banen. Je herhaalt de Mantra, of past een andere techniek toe.
Een ongeoefende geest wordt ook wel een melkachtige geest genoemd. Deze vervalt bij niet-doen in slaperigheid of gaat denken aan toekomst en verleden, aan beelden en ideeën. Mediteren wordt daarom ook wel het karnen van de geest genoemd. De boter die tijdens dit proces komt bovendrijven is het resultaat van de meditatie.
Meditatie als kant-en-klare methode (zonder oefenen) om tot rust te komen is alleen mogelijk bij geleide meditatie of meditatieve muziek. Dat kan heel prettig zijn, je wordt bij de hand genomen en kunt zo gemakkelijker ontspannen.
Je aandacht is echter deels naar buiten gericht in plaats van naar binnen, namelijk op de stem of de muziek. Ontspannen, sluimeren en dromen zijn geen innerlijke stilte, geen echte meditatie.
Innerlijke stilte is iets wat je toch echt alleen maar zelf kunt ontdekken en vervolgens ontginnen. Zo word je bewust van de innerlijke grond onder je bestaan, naar deze basis kun je altijd terugkeren. Als je geoefend bent ook in moeilijke omstandigheden, zonder dat je app-jes of cd’s hoeft aan te zetten.
Op het klassieke Yogapad werken we van buiten naar binnen.
De oefeningen voor het lichaam zijn dan ook in feite een voorbereiding op meditatie. Omdat je met yogaoefeningen en houdingen lichaam en geest van spanning verlost, is het na een yogales makkelijker om in meditatie te gaan dan wanneer je net van je werk en/of uit de file komt. Helemaal als de yogales met ademoefeningen en diepe ontspanning mooi compleet wordt gemaakt.
In de Stilte ochtenden en combinatielessen komt dit verband uitgebreid aan bod. Ook deze extra lessen geef ik in de stilteruimte in Venray.
Voel je welkom ♡
Lieve Groetjes, Ingrid
bronvermelding:
Alle uitgaven van Yoga Vedanta Aalst
‘Bevrijdend inzicht’ van Frits Koster, isbn: 9789056700324
(dit is meteen ook een boekentip voor iedereen die meer over (vipassana) meditatie wil weten)
